BANJALUKA – Institut Univerziteta za genetičke resurse u Banjaluci jedina je institucija u regionu koja je svoju sigurnosnu sjemensku kolekciju deponovala u Globalni trezor sjemena u norveškom gradu Svalbardu. Na poziv ministra poljoprivrede i hrane Norveške Јona Georga Dala, ceremoniji obilježavanja 10 godina postojanja Globalnog trezora sjemena, prisustvovale su direktorica Instituta Univerziteta za genetičke resurse Gordana Đurić koja je od ove godine i član Međunarodne savjetodavne komisije za globalni trezor sjemena i menadžer Banke gena Marina Antić.
Ako vam se ponekad čini da je spisak namirnica koji jedete sveden na samo nekoliko i da se sve vrti ukrug, onda ste, vjerovatno u pravu. Prema podacima FAO organizacije Ujedinjenih nacija za hranu i poljoprivredu, samo u posljednjih stotinu godina nestalo više od 70 odsto biljnih vrsta! Ovaj problem prepoznat je u Srpskoj i samo upornim zalaganjem i entuzijazmom ono što su naši preci hiljadama godina uzgajali, sada se pokušava sačuvati u uslovima trajnog leda.

Zašto je važno čuvati sjemena i zašto je to pokrenuto i organizovano u Banjaluci? Direktorica Instituta Univerziteta za genetičke resurse u Banjaluci Gordana Đurić ističe da urbanizacija, krčenje šuma i napuštanje sela imaju za posljedicu da ono što su ljudi vijekovima gajili i sijali polako nestaje.

„Ljudi su hiljadama godina sijali i ostavljali sjemena za iduću godinu. Sada toga nema, a geni se ne mogu dalje umnožavati bez sjemena“, ističe Antićeva.

Borba za očuvanje gena počela je 50-tih godina prošlog vijeka. Mjesta gdje se genski materijal čuva su banke biljnih gena. Institut za genetičke resurse predstavlja banku gena Republici Srpskoj.

„Mi smo u prethodnih 10 godina, koliko postojimo, i nekih pet do šest godina projektnih aktivnosti prije toga, sakupljali uglavnom ono najvažnije, a ono što se izgubilo otišlo je u nepovrat kao što su konoplja i lan. Ove kulture su sredinom prošlog vijeka bile pisutne u skoro svakom domaćinstvu. Danas je samo par njih sačuvalo sjeme lana, dok je konoplja potpuno nestala“, dodaje Antićeva.

Ono na šta su u Institutu posebno ponosni su kolekcije pasulja lokalne populacije ali i one polako bivaju ugrožene i nestaju jer nije donesen zakon o genetičkim resursima koji bi štitio ove sorte od najezde uvoznih proizvoda i sjemena. Ovo dalje vodi uništavaju domaće proizvodnje i potpunoj zavisnosti od uvoznog sjemena koje se ne može ostavljati za dalje.

Reklama

Zbog potreba malih proizvođača koji proizvode za svoje potrebe i lokalna tržišta, Institut za genetičke resurse Srpske je deponovala svoje sjeme u Norveškoj, u Svjetskom depozitorijumu sjemena. Stara žita, kukuruzi, neke sjemenske vrste divljih srodnika ljekovitih biljaka, krmnih biljaka, pasulja,oko 900 prinova u dva navrata je deponovana na ostrvu vječnog leda. Vremenski period čuvanja nije ograničen, po potrebi može se i vratiti. Ministarstvo poljoprivrede Kraljevine Norveške garantuje čuvanje sjemena, a Vlada Norveške izdvaja sredstva.

Samo proizvodnjom sjemena se mogu i dalje očuvati. Svi zainteresovani mogu da donesu sjemena za koja smatraju da bi ih trebalo i moglo sačuvati. U Institutu poručuju da „sve što radimo, radimo za buduće generacije!“

Izvor: RTRS