Connect with us

PRIVREDA

Zemljama zapadnog Balkana se sveti promašena politika privatizacije iz 90-tih

BEOGRAD – Zemlje zapadnog Balkana mogu prevazići krizu samo ako udvostruče privredni rast, a za to su neophodne promjene u politici proširenja EU, pišu Tobijas Flesenkemper i Dušan Reljić u analizi za Fondaciju za nauku i politiku.

Objavljeno

 


Privatizacija

Privatizacija“Ekonomije zemalja zapadnog Balkana morale bi godišnje da rastu za najmanje šest odsto kako bi krajem četvrte decenije ovog vijeka dostigle prosjek Evropske unije, kaže se u analizi Svjetske banke. Nakon decenije bez rasta, danas stopa iznosi jedva tri odsto godišnje. Tako se ne može dostići ujednačenje ekonomija koje je, međutim, neophodno za jačanje demokratije i pravne države – a to je uslov za pristup EU. Umjesto toga produbljuje se jaz u životnom standardu u odnosu na zapadnu Evropu što zemlje zapadnog Balkana čini još podložnijim populizmu, nacionalizmu i drugim antievropskim strujanjima”, stoji u analizi koju prenosi “Dojče vele”.

Dalje se navodi da je vidljiv izostana uspjeha politike proširenja Evropske Unije, iako su nedavno otvorena nova poglavlja u pregovorima sa Srbijom i Crnom Gorom.

“Ne može se retorički uljepšati izostanak uspjeha politike proširenja EU iako u Briselu podsjećaju da su nedavno otvorena nova poglavlja u pristupnim pregovorima sa Crnom Gorom i Srbijom te da se u okviru ‘Berlinskog procesa’ u Trstu 12. jula održava četvrti samit vodećih država EU sa pristupnim kandidatima. Mnogi ljudi u regionu vjeruju da im EU poklanja pažnju samo kada se zapadni Balkan uočava kao krizno žarište koje skriva rizike za EU: kao koridor za migracije, leglo organizovanog kriminala, utočište islamističkih nasilnika ili sporedna arena sukobljavanja Zapada sa Moskvom”, ističu analitičari.

Napominje se da su države zapadnog Balkana sprovele reforme koje su Evropska Unija, Svjetska banka i MMF tražili od njih u okviru Vašingtonskog sporazuma.

“Otvorile su tržišta za EU, privatizovale i liberalizovale privredu i drže se politike štednje koja je od njih zahtjevana. Cilj Konsenzusa je da reforme – u sadejstvu sa postepenim prilagođavanjem zakonodavnog okvira i političkim smjernicama i aktivnostima EU – dovedu do nastanka tržišnih privreda i političke osposobljenosti za članstvo u EU. I zaista, ‘nevidljiva ruka tržišta’ je osjetna, ali ne onako kako je to predviđeno u uputstvima za tranziciju. Na mnogim mjestima nepotizam i neefikasna javna uprava spriječavaju prilagođavanje političkom i ekonomskom okruženju u Evropi. Sveti se promašena politika privatizacije iz devedesetih godina tokom kojih je društvena svojina najprije nacionalizovana da bi na poslijetku završila u rukama takozvanih ‘tajkuna’, malobrojnih i po pravilu politički umreženih. Od tada traje pljačka nacionalnih ekonomija – tekuća suđenja oko mega-holdinga ‘Agrokora’ u Hrvatskoj i ‘Delte’ u Srbiji su tek dva najpoznatija primjera”, stoji u analizi, а potom se dodaje:

“Međutim, glavna prepreka je struktura ekonomskih odnosa regiona sa jezgrom EU. Finansijski i trgovinski odnosi, geografski položaj i politička vezanost za EU odavno zapadni Balkan čine faktičkim dijelom Unije – doduše bez prava glasa i uz brojne negativne posljedice. Ne može se uopšte govoriti o tome da region sustiže EU: industrije su nestale jer nisu mogle da izdrže konkurenciju iz EU; spoljni dug raste, nezaposlenost ostaje previsoka, maltene svaka druga osoba mlađa od 30 godina nema posao. Dalje se naduvavaju javni i uslužni sektor koji proizvode nizak višak vrijednosti. Uz to se nedovoljno investira, prije svega u obrazovanje, nauku i razvoj. Tako niti može da se proizvede dovoljno dobara i usluga koji bi mogli da se izvezu, niti da se održava postojeća infrastruktura poput autoputeva koji povezuju južne članice EU, Tursku i Srednji istok sa jezgrom EU. Mlađi, aktivni i bolje obrazovani ljudi su pod pritiskom da se iseljavaju u središne zemlje EU”.

Reklama

Autori analize navode da je spoljni dug, uz sve svoje posljedice, “proizvod deficita trgovinskog bilansa od ukupno 98 milijardi evra koji su ove male otvorene ekonomije nagomilale u razmjeni sa EU samo između 2005. i 2016. godine”.

“Kako bi pokrile taj manjak, zemlje zapadnog Balkana su se enormno zaduživale u inostranstvu – opet prije svega kod banaka u EU. One ionako kontrolišu najveći dio bankarskog sektora u regionu, tako da ne zarađuju samo na kreditima koje daju državama već i na privredi i stanovništvu. U takvoj situaciji dalje evropske integracije ljudima u jugoistočnoj Evropi više ne djeluju kao izgledna perspektiva. Pogled na susjednu Grčku dodatno hrani njihove sumnje u to da li je model sadašnje EU pravi obrazac za njih”, navode Flesenkemper i Reljić.

Ova dvojica analitičara ističu da bi integracija Zapadnog Balkana mogla da bude dobit za EU.

“Zemljama zapadnog Balkana koje žele da pristupe EU hitno su neophodne razvojne perspektive i više javnih investicija, kako bi udvostručile godišnju stopu rasta na najmanje šest odsto. Stoga bi im što prije trebalo dati pristup strukturnim fondovima EU, dozvoliti učešće u mehanizmima finansijske stabilnosti EU i tretirati ih kao dio integracionog projekta EU u svakom drugom pogledu. U ekonomskom je interesu same EU da ovaj region postane atraktivniji za trgovinu i investicije te da srastu saobraćajne, energetske i digitalne mreže u jugoistočnoj Evropi. Time bi i migracioni pritisak iz ovog regiona popustio. Moguća politička dobit je očigledna: jačanje regionalne bezbjednosti u jugoistočnoj Evropi bi poboljšalo ugled EU u vremenima u kojima geopolitika ponovo dobija na značaju. Model demokratije koji propagira EU ponovo bi ojačao svoju privlačnost i time suzbio uticaj drugih aktera poput Rusije, Turske ili islamskih država – kao i nepredvidljive Trampove administracije”, stoji u analizi.

Na kraju se naglašava da se s novim definisanjem politike EU prema jugoistočnoj Evropi mora odmah započeti.

“Jer 2019. počinje novi ‘institucionalni’ ciklus EU koji uključuje izbore za Evropski parlament, novu Evropsku komisiju i novi budžet EU. Izlazak Velike Britanije bi mogao da stvori prostor za aktivniju strukturnu i kohezionu politiku. Cilj 27 članica kluba treba da bude integracija Zapadnog Balkana. Uspjehom svog privrednog i socijalnog modela u tom regionu, EU bi dobila novi sjaj kao igrač koji strateški razmišlja i djeluje, akter koji je zaista sposoban da ujednači životne uslove u Evropi”, zaključuje se u analizi koju prenosi “Dojče vele”.

Reklama

 

Izvor: Dojče vele

Nastavite čitati

PRIVREDA

Čapljinski preduzetnici traže coworking prostor po uzoru na Trebinje i Mostar

Objavljeno

 

Od

Čapljina, kao i mnogi manji gradovi, još uvijek nema coworking prostor koji bi privukao digitalne nomade, samostalne profesionalce i sve one kojima je potreban radni prostor s kvalitetnim uvjetima.

Inicijative poput coworking prostora, iako prisutne u većim gradovima, i dalje su rijetke u manjim sredinama poput Čapljine, koja ima potencijal za privlačenje nove generacije radnika, ali nedostaju potrebna ulaganja i podrška.

Jedan od rijetkih primjera coworking prostora u Hercegovini jest CodeHub Mostar, koji je pokrenuo Intera Tehnološki Park s ciljem stvaranja profesionalnog okruženja za rad, povezivanje i usavršavanje.

Ovaj coworking prostor pokazao se uspješnim i privlačnim za freelance stručnjake, poduzetnike te digitalne nomade, a ponudio je sve što jedan moderan radni prostor mora imati – brz internet, kvalitetne radne stolove, ugodnu radnu atmosferu i priliku za umrežavanje, piše Čapljinski portal.

Benefiti coworking prostora

Coworking prostori poput CodeHuba nude brojne prednosti koje bi mogle unaprijediti poslovnu klimu u manjim gradovima kao što je Čapljina.

Prvo, oni pružaju brz internet i tehnološki opremljen prostor, što je ključan preduvjet za suvremeni način rada.

Reklama

U coworking prostoru, radnici su okruženi sličnim profesionalcima, što potiče produktivnost i radnu atmosferu koju je teško postići u kućnom okruženju.

Dodatna prednost coworkinga je umrežavanje i stvaranje novih poslovnih veza. Rad u zajedničkom prostoru omogućava razmjenu ideja, kontakata i suradnji, čime coworking prostor postaje inkubator novih poslovnih inicijativa.

Također, prisutnost digitalnih nomada u coworking prostorima doprinosi raznolikosti i širenju znanja, što obogaćuje lokalnu zajednicu i otvara vrata novim projektima.

Potencijal za Čapljinu

Unatoč rastućoj popularnosti coworking prostora, manji gradovi poput Čapljine ostaju zapostavljeni, iako bi upravo takvi prostori mogli privući novu generaciju radnika koji ne ovise o stalnom mjestu boravka.

Coworking prostor u Čapljini ne samo da bi obogatio lokalnu poslovnu scenu, već bi stvorio preduvjete za rast zajednice digitalnih nomada, poduzetnika i kreativaca.

Primjer mostarskog CodeHuba pokazuje da coworking prostori mogu uspješno djelovati i u regijama koje nisu urbani centri, ali zahtijeva podršku i ulaganja koja će omogućiti dugoročnu održivost ovakvih inicijativa.

Reklama

Ulaganje u coworking prostor u Čapljini moglo bi postati ključan korak prema stvaranju napredne poslovne klime, privlačenju novih profesionalaca te razvoja poslovnih veza koje bi mogle potaknuti nove projekte i lokalnu ekonomiju.

Nastavite čitati

PRIVREDA

VIDEO / Jedan dan u Lasti – kako se proizvode najukusniji keksi?

Objavljeno

 

Od

Tvornica keksa i vafla “Lasta“ Čapljina pokrenula je ponovno proizvodnju nakon što ju je preuzeo privrednik Petar Čorluka, vlasnik Violete.

Tvornica radi “punom parom“ i proizvodi kekse koji su zauzeli police trgovina širom regije.

Lasta je zaposlila i veliki broj radnika, što je veliki plus za lokalnu privredu.

Kako se proizvode keksi i kako izgleda jedan dan u Lasti, pogledajte u video prilogu.

Nastavite čitati

PRIVREDA

„Invictus“ otpušta radnike

Objavljeno

 

Od

 Kompanija „Invictus Technology Group” iz Banjaluke, osnovana nakon što je “Infinity International Group” dospjela na “crnu listu” Sjedinjenih Američkih Država najavila je drastične poteze i otpuštanje “značajnog broja radnika”.

Oni tvrde da je odluka donesena nakon što su se “suočili sa brojnim nezakonitim postupcima onih koji bi u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini trebali da osiguraju prava zagarantovana zakonima”.

Kažu da su ambiciozno zaposlili 170 ljudi nakon što su ugasili “Infinity” koji bi nastavili poslovanje koje su do tada vodili u okviru nekoliko kompanija koje su se 18. juna i ranije našle pod sankcijama.

Tvrde da su prvobitno mislili da im banke neće praviti probleme i da će im otvoriti račune, ali da je podrška izostala.

“Bez obzira što se prvobitno činilo da ćemo kod banaka bez većih problema otvoriti račune, te završiti i sve druge neophodne aktivnosti kod drugih relevantnih institucija, ipak smo naišli na ozbiljne prepreke koje nas sprečavaju da ostvarimo započeti plan. Podrška je izostala, prije svega, od banaka koje nisu bile spremne da postupe po zakonu. Nakon ogromnog pritiska Ambasade SAD u Sarajevu, a u strahu od narednih poteza američke administracije i novih sankcija, banke su ignorisale naša nastojanja da kao nova kompanija dobijemo polazne elemente neophodne za normalno poslovanje. Zbog ovakvog nerazumijevanja teško možemo da održimo finansijsku stabilnost što iz dana u dan dodatno usložnjava čitavu situaciju”, saopštili su iz “Invictusa”.

Objašnjavaju da su početkom ovog mjeseca kao novi poslovni subjekt optimistično počeli sa radom i potpisali ugovore sa više od 170 zaposlenih. Sud je uredno izvršio registraciju nove kompanije, ali su sada došli u situaciju da moraju preduzeti neželjene poteze. Za sve krive Ambasadu SAD-a u BiH, iako im je sankcije prethodno uvelo američko Ministarstvo finansija.

Reklama

“Garantujemo da će svi zaposleni dobiti svoja zarađena primanja uz poštovanje ugovorom o radu i zakonom predviđenih mehanizama za djelovanje u ovakvim i sličnim situacijama. Želimo da naglasimo da se zbog postupaka Ambasade SAD na najbrutalniji način radnicima uskraćuje pravo na rad i osiguranje gole egzistencije iako za to nema bilo kakvog pravnog osnova. Baš zbog toga pozivamo sve nadležne institucije da što prije pronađu adekvatno rješenje kako ni jedna druga domaća kompanija u budućnosti ne bi bila izložena nezabilježenoj diskriminaciji”, saopšteno je iz “Invictusa”.

Kažu i da su sada izloženi potezima koji nemaju bilo kakve veze sa normalnim poslovanjem i poštovanjem zakonskih normi, a da ih relevantne institucije kao savjesnog poslovnog subjekta nisu u stanju zaštiti, zbog čega moraju priznati da je teško pronaći adekvatniji odgovor koji ne bi uključivao ozbiljnije rezove u samoj kompaniji.

Podsjetimo, 18. juna ove godine američka Kancelarija za kontrolu imovine stranaca OFAC uvela je sankcije nizu kompanija koje “čine mrežu podrške predsjedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku”, a “Infinity International” se našao među njima, skupa sa firmama “Infinity Media”, “Prointer ITSS”, “Sirius 2010”, “Kaldera”, “K-2 Audio” u čijem je vlasništvu Alternativna televizija, “Una World” u čijem je vlasništvu bila “Una TV”.

Iz “Infinity-ja” su tada saopštili da će bez posla ostati oko 800 ljudi, a spas su potražili u registrovanju novih kompanija i promjenama vlasničke strukture, pretvarajućći dotatašnje rukovodioce u vlasnike.

„Invictus“ su prije mjesec dana osnovali menadžeri „Prointera“ i „Siriusa”.

CAPITAL.BA

Reklama
Nastavite čitati

U trendu