TEHNOLOGIJA
Kako su FB lajkovi postali milionski biznis?
SVIJET – Algoritmi koji su se koristili u najvećoj krađi podataka korisnika na Facebooku zvuče toliko distopijski da su gotovo nevjerovatni. Oni se provlače kroz najtrivijalnije stvari na Facebooku, na postove i ‘lajkove’, koje korisnici dijele dok pregledavaju vremensku liniju.
Sve te ‘trivijalne’ stvari poslužile su kako bi se prikupile lične informacije o seksualnoj orjentaciji, rasi, polu, pa čak i inteligenciji i traumama iz djetinjstva svakog korisnika.
Samo par desetina ‘lajkova’ mogu dati vrlo čvrste indicije za koju stranku će neki korisnik glasati, otkriće njihove seksualne sklonosti, hoće li njegov životni partner biti muškarac ili žena, daće odgovor na pitanje da li su se roditelji nekog korisnika razveli dok je on bio još u osnovnoj školi, te predvidjeti njegovu otpornost na zlostavljanje.
Sve to se o jednom korisniku Facebooka može saznati bez da uopšte imate uvid u njegove poruke u messengeru, bez da čitate njegove statuse i komentare, bez da pogledate ijednu njegovu fotografiju ili iskoristite bilo koju drugu informaciju koju vam Facebook nudi o svakom korisniku.
Prije pet godina sličnu stvar je pokazalo jedno istraživanje na naučnom portalu „Proceedings of the National Academy of Sciences journal“, u kojem je već tada objavljeno da čak i neki slučajni ‘lajkovi’ mogu dati čvrstu bazu na osnovu koje se može napraviti vrlo detaljna procjena korisnika. Tako su na primjer ‘lajkove’ za Sephoru povezali s inteligencijom korisnika, dok su naprimjer ‘lajkovi’ za Hello Kitty otkrivali političke stavove.
Naučnici koji su tada radili na tom istraživanju su, nakon što su vidjeli taj distopijski potencijal kojeg imaju ‘lajkovi’ na Facebooku odmah su postavili pitanje o bezbjednosti ličnih podataka korisnika Facebooka. Njihov najveći prigovor odnosio se na činjenicu da se ti podaci mogu dobiti, a da korisnici toga uopšte nisu svjesni, ne znaju da se njihovi podaci koriste i ne znaju da ono šta rade na Facebooku može bez njihovog znanja biti korišteno u razne svrhe.
Mnogi su u tom upozorenju prepoznali poslovnu priliku, a među njima i kompanija „Cambridge Analytica“.
Njen šef Aleksander Niks potpisao je ugovor s jednim profesorom s Kembridža, Aleksandrom Koganom, inače kolege jednog od naučnika koji je proveo gore pomenuto istraživanje. Kogan je razvio Facebook aplikaciju koja je sadržavala test ličnosti, a „Cambridge Analytica“ je ljudima plaćao nekoliko dolara da riješe test.
Taj test su oglašavali na Amazonovom „Mechanical Turku“, kako bi im se javilo što više korisnika. Aplikacija je čuvala rezultate svih testova, ali i prikupljala podatke s Facebook profila svakog korisnika koji je riješio test.
Ali, ono što je ključno, aplikacija je prikupljala i podatke o svim njihovim prijateljima, piše „Guardian“.
Rezultati testova su se potom spajali s podacima s njihovih korisničkih profila na Facebooku, pomoću kojih su se zatim gradili algoritmi koji su prognozirali rezultate ostalih korisnika Facebooka.
Profili njihovih prijatelja koristili su se kao svojevrsni ‘zamorci’, na kojima su testirali formule za algoritme, ali su im poslužili i za dodatna testiranja kako bi algoritam dobio i političku vrijednost. Da bi se test mogao riješiti, korisnici su morali da imaju profil na Facebooku i budu registrovani američki glasači, tako da su se desetine miliona profila mogli uporediti s glasačkim listama.
Test je krenuo s hiljadu korisnika, ali „Cambridge Analytica“ je ubrzo dobila podatke sa 160 hiljada profila. Nakon nekog vremena stotine hiljada ljudi dobilo je novac za rješavanje testa, a njihovi lični podaci, bez njihovog znanja, dospjeli su u ruke „Cambridge Analytice“.
Kogan, koji je osmislio aplikaciju, od Facebooka je dobio dozvolu za korištenje profila strogo i isključivo za akademske svrhe. Bilo kakva druga upotreba podataka ili prodaja podataka trećoj strani bila je strogo zabranjena.
Projekat je osim toga prekršio britanske zakone o privatnosti. Količina podataka koju je „Cambridge Analytica“ prikupio preko ove aplikacije bila je toliko velika da je aktivirano automatsko gašenje aplikacije.
Međuitm, Kogan je uspio preko nekoga da ukine zabranu i prikupljanje podataka korisnika Facebooka nastavilo se nakon par dana. U roku samo nekoliko mjeseci Kogan i „Cambridge Analytica“ imali su bazu podataka o milionima američkih glasača, a ta baza je imala vlastiti algoritam koji je u svakom trenutku ‘skenirao’ njihova politička uvjerenja i lične stvari. Pomoću dobijenih podataka „Cambridge Analytica“ znao je na koje birače da cilja i s kojim tačno porukama.
Izvor: Express.hr
TEHNOLOGIJA
Univerzitetu u Banjaluci predata projektna dokumentacija za izgradnju Naučno-tehnološkog parka
Projekat koji je najavljen još sredinom prošle godine i čija je gradnja bila najavljena za proljeće ove, konačno je počeo i da se realizuje, istina sa procjenom troškova koji su od juna 2023. godine malo i porasli. Naime, juče je, kako prenosi RTRS, predstavnicima Univerziteta u Banjaluci i Ministarstva za naučno-tehnološki razvoj i visoko obrazovanje predata projektna dokumentacija za izgradnju i opremanje Naučno-tehnološkog parka Republike Srpske koji će biti izgrađen u kampusu Univerziteta u Banjaluci.
Kako je u julu 2023. saopšteno, izgradnja ovog objekta bi trebalo da košta više od 10 mil EUR, potom je u septembru iste godine okvirna vrijednost procijenjena na 15 mil EUR, a juče je, sudeći po ovoj vijesti RTRS-a, rečeno da je ukupna vrijednost investicije oko 19 mil EUR.
Podsjećamo, rektor Univerziteta u Banjaluci prof. dr Radoslav Gajanin i ministar za naučno-tehnološki razvoj Republike Srpske Željko Budimir prošle godine su, 13. septembra, potpisali ugovor o osnivanju Naučno-tehnološkog parka (NTP) Republike Srpske. Kako je tada navedeno, riječ je o prvom naučno-tehnološkom parku u Republici Srpskoj, čiji su osnivači Vlada RS i Univerzitet u Banjaluci, a za njegovog direktora imenovan je Nikola Dragović.
Vlada Republike Srpske, kako je tada saopšteno, obezbijedila je sredstva za prvi period rada, a za početak, kancelarije NTP-a biće u novom objektu Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta i Šumarskog fakulteta, u krugu Univerzitetskog grada. Inače, lokacija je u neposrednoj blizini budućeg objekta NTP, za koji je izrada projektno-tehničke dokumentacije tada bila u toku. Tada je i rečeno da se na proljeće 2024. godine planira polaganje kamena temeljca za izgradnju ovog objekta ukupne površine 7,5 hiljada kvadratnih metara, sa planiranim rokom od 24 mjeseca, a tada je procijenjeno da će okvirna vrijednost objekta, sa neophodnom opremom i laboratorijom, iznositi 15 mil EUR.
eKapija je ranije pisala da je Saudijski fond za razvoj odobrio sredstva za dva projekta u Srpskoj – jedan je izgradnja Studentskog centra u Foči, a drugi izgradnja Naučno-tehnološkog parka u Banjaluci.
Što se tiče projektne dokumentacije koja je juče predata predstavnicima Univerziteta i Ministarstva za naučno-tehnološki razvoj, ona je, kako je prenio RTRS, finansirana kroz Italijanski fond za inovativne projekte, preko Razvojne banke Savjeta Evrope.
Inače, nadležni kažu da će budući Naučno-tehnološki park biti centralno mjesto gdje se rađaju inovativne ideje i tehnološki napredak Srpske.
– Siguran sam da će izgradnjom NTP imati ogromnu korist prije svega UNIBL i studenti UNIBL, odnosno naši nastavnici i saradnici kroz angažman u kompanijama koje budu smještene u NTP – istakao je Radoslav Gajanin, rektor Univerziteta u Banjaluci, prenosi RTRS.
Nikola Dragović, direktor Naučno-tehnološkog parka Republike Srpske, najavio je, kako navodi RTRS, još neke novine.
– Јedan od prvih programa koji će NTP uskoro početi sprovoditi jeste program kampa za koji intenzivno traje kampanja jedinstveni startap program za mlade od 18 do 35 godina – rekao je Dragović.
Vlada Srpske je prošle godine usvojila informaciju o osnivanju prvog NTP u Srpskoj čiji je cilj ubrzan tehnološki razvoj.
– Za razvoj preduzetništva i inovativnosti kod mladih ljudi, to je cilj ovog projekta – poručio je Zoran Bjelajac, pomoćnik ministra za naučnotehnološki razvoj i visoko obrazovanje Republike Srpske.
Kompanija Ananas stigla je i na bosanskohercegovačko tržište sa svojom online prodajnom platformom.
– Proteklih mjeseci smo dokazali da živimo svoju priču, teško a jako! Danas smo završili vrlo važan korak i otvorili dva nova tržišta! Ananas sada posluje i u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini – objavio je Ananas E-commerce na svom LinkedIn profilu.
„Regionalni Amazon“, kako su ga mediji prozvali, sjedište je najprije osnovao u Sarajevu, gdje je registrovana firma Ananas doo, a 7. juna je osnovana i podružnica u Banjaluci, sa sjedištem u Bulevaru Stepe Stepanovića br. 171 E.
Direktor preduzeća, ujedno i banjalučke podružnice, jeste Erol Ferović.
Direktni osnivač sarajevskog društva je Ananas E-Commerce Beograd. Vlasnik platforme Ananas je Delta holding, a kako je ranije saopšteno iz kompanije, platforma je u prošloj godini otvorila svoje kancelarije i u Sjevernoj Makedoniji.
Ananas je, inače, u prošloj godini zabilježio izuzetno veliki rast, potvrđujući da bude regionalni lider u domenu online trgovine. Na 94% poštanskih brojeva isporučeno je dva ili više Ananas paketa, a broj partnera porastao je više od tri i po puta u odnosu na 2022. godinu.
– Cilj je da u 2024. godini broj trgovaca poraste na preko 2.000, i da ukupan promet preko sajta bude preko 70 mil EUR – saopšteno je na konferenciji u januaru.
Nakon što je portal Capital otkrio da je Vlada Republike Srpske sa kineskom kompanijom ELINC u tajnosti potpisala 57 mil KM vrijedan ugovor za nabavku softvera za digitalnu zaštitu, stigla je i potvrda iz Agencije za informaciono-komunikacione tehnologije Republike Srpske.
Oni su naveli da su u proteklih godinu dana izvršili detaljnu analizu stanja informacione bezbjednosti u javnoj upravi i kritičnim infrastrukturama, izradili smjernice razvoja informacione bezbjednosti i izvršili projektovanje novog nacionalnog sistema zaštite.
Navode da on po obimu, resursima i složenosti predstavlja najveći IKT projekat u Srpskoj.
– Projekat je samoodrživ i ima za cilj punu zaštitu sajber prostora Republike Srpske – istakli su iz Agencije.
U skladu sa predviđenom dinamikom, iz Agencije su naglasili da se do kraja avgusta očekuje početak implementacije projekta.
– Implementacija je predviđena u dvije paralelne faze. Omogućava potpunu integraciju državnih organa, akademskog i privatnog sektora u upravljanju incidentima. Funkcije zaštite u odnosu na korisnike se ogledaju u zaštiti tri grupe korisnika: javne uprave i kritičnih infrastruktura, zaštiti djece i zaštiti mikro, malih i srednjih preduzeća – istaknuto je u saopštenju.
Iz Agencije su istakli da će sistem štititi javnu upravu i kritične infrastrukture koje čini 780 institucija republičkog nivoa.
– Za partnera je, u skladu sa smjernicama Vlade za upravljanje krizom lanaca snabdijevanja i politički motivisanih ne-UN sankcija, izabrana kompanija ELINC, specijalizovani proizvođač opreme iz domena nacionalnih sistema informacione bezbjednosti – navedeno je u saopštenju.
Capital podsjeća da je ugovor sa Kinezima potpisan početkom juna ove godine, a nakon toga je na njega stavljena oznaka tajnosti, da bi se od javnosti sakrilo još jedno trošenje desetina miliona maraka na softver, kao i njegova namjena.
Planirano je da se ovaj softver implementira u sve institucije u Srpskoj na rok od deset godina, a ELINC je, kako piše Capital, posao dobio na osnovu prethodnog dogovora iza zatvorenih vrata, bez tendera.
Čapljinski preduzetnici traže coworking prostor po uzoru na Trebinje i Mostar
Grad Mostar od prodaje vinjeta zaradio 1.5 milijuna KM
Bitcoin skočio na 90.000 dolara po prvi put u povijesti
-
NEKRETNINE8 meseci prijePočela izgradnja novog stambenog objekta „Bregovi“ u Trebinju
-
TELEKOMUNIKACIJE1 godina prijeNovi pad dionica Mtela, vrijednost kompanije dugo nije bila niža
-
NOVOSTI3 meseca prijeUčesnici Visa olimpijskog triatlona prikupili 26.500 KM za Specijalnu Olimpijadu u Bosni i Hercegovini
-
FINANSIJE11 meseci prijeVlada RS donijela odluku: Minimalac će biti 900 KM
-
INVESTICIJE1 godina prijeCastellina Srpska preuzela 29,9 posto akcija Napretka
-
NOVOSTI1 godina prijePrag za PDV se diže na 100.000 KM, neophodan zahtjev za izlazak iz sistema
-
POLJOPRIVREDA1 godina prijeProizvođači digli ruke, mnogi zbog malina i na sudu
-
FINANSIJE11 meseci prijeMtel izašao iz vlasništva svoje firme u BiH, sprema se ulazak Britanaca