TEHNOLOGIJA
Pravila igre u digitalnom prostoru
Ministarstvo pravde Sjedinjenih Američkih Država najavilo je veliku antimonopolsku reviziju kojom namjerava razmotriti “da li su i kako vodeće onlajn platforme na tržištu postigle tržišnu moć i da li se bave praksama koje su smanjile konkurenciju, gušile inovacije ili su na drugi način naškodile potrošačima”.
Nakon postizanja nagodbe sa američkom Saveznom trgovinskom komisijom, Fejsbuk (Facebook) će morati da plati kaznu od pet milijardi američkih dolara zbog zloupotrebe privatnih podataka korisnika – ali zbog nagodbe neće morati da prizna krivicu.
Provjera moći tehnoloških divova
Ministarstvo pravde SAD-a najavilo je istragu o vodećim internetskim platformama, istražujući da li one nepravedno ograničavaju svoju konkurenciju. Iako nije imenovana nijedna firma, kompanije kao što su Fejsbuk, Gugl, Amazon i Epl će vjerovatno biti detaljno ispitane, napisao je BBC.
Ministarstvo je navelo da će njegova antimonopolska revizija razmotriti “da li su i kako vodeće onlajn platforme na tržištu postigle tržišnu moć i da li se bave praksama koje su smanjile konkurenciju, gušile inovacije ili su na drugi način naškodile potrošačima”.
“Bez discipline značajne tržišne konkurencije, digitalne platforme mogu djelovati na način koji ne odgovara zahtjevima potrošača,” izjavio je pomoćnik državnog advokata Makan Delrahim, koji je na čelu Odjeljenja za borbu protiv monopola.
Veliko pitanje je da li su nove kompanije zaista u stanju da se takmiče protiv razmjera i bogatstva divova Silicijumske doline, ukazuje BBC. Ono što će ove firme učiniti nervoznim je to što Ministarstvo pravde ne razmatra nikakve konkretne tvrdnje, već se bavi time kako su kompanije postale moćne i šta su učinile da se tu i zadrže.
BBC ističe da Ministarstvo pravde SAD ima sveobuhvatna ovlašćenja da istraži firme koje sumnjiči da krše zakone o konkurenciji, a može čak i razbiti kompanije za koje smatra da su previše dominantne. S druge strane, tehnološke kompanije insistiraju da imaju održivu konkurenciju i upozoravaju da bi razbijanje velikih američkih kompanija moglo otvoriti put stranim konkurentima, posebno iz Kine.
Ova najnovija istraga je dodatak tekućoj istrazi američke Savezne trgovinske komisije o sličnim problemima, kao i istragama koje se vode u Evropskoj uniji, naglašava BBC.
Mala kazna zbog slabosti nadzorne komisije
Slaba kazna za Fjesbuk odražava slabost američke organizacije koja ga nadzire – Savezne trgovinske komisije (FTC) koja nema dovoljno ovlašćenja ili osoblja da bi otežala udarac, piše agencija Rojters (Reuters) osvrćući se na potvrdu Komisije da će Fejsbuk morati da plati kaznu od pet milijardi dolara kao nagodbu nakon optužbi da je zloupotrijebio korisničke podatke.
Republikanski i demokratski kritičari, posljednjih sedmica, pozvali su komisiju da bude čvršća oko Fejsbuka nakon što je kompanija optužena da je nepropisno dijelila podatke 87 miliona korisnika s britanskom političkom konsultantskom firmom Kembridž Analitika (Cambridge Analytica).
Rukovodstvo savezne komisije se dugo smatralo agencijom bez zuba, ističe Rojters i dodaje kako Komisija primjenjuje antimonopolske zakone i štiti potrošače od praksi obmanjivanja. Istovremeno, ona ima i ograničena ovlašćenja u vezi sa privatnošću podataka i njene odluke moraju biti izvedene pred sud, gdje nije dobro prolazila, navodi Rojters. Prethodno je najveća kazna za tehnološku kompaniju bila novčana kazna od 22,5 miliona dolara za Alfabet Gugl (Alphabet Google) zbog kršenja sporazuma o zaštiti podataka o potrošačima.
Demokrate žele da daju više ovlašćenja Saveznoj trgovinskoj komisiji kao dio federalnog zakona o privatnosti, ali takav plan vjerovatno se neće ostvariti ove godine. Osim ako Kongres ne bude djelovao, velike tehnološke kompanije mogu očekivati “još pljuski po prstima”, ocjenjuje Rojters.
Pravne poteškoće tek počinju
Vijest da američko ministarstvo pravde pokreće antimonopolsku istragu u Silicijumskoj dolini ispitujući da li najveće internet platforme u SAD redukuju konkurenciju objavljena je dan prije nego je Savezna trgovinska komisija najavila da je postigla nagodbu s Fejsbukom. Ako je Fejsbuk dobio šansu da se izvuče nakon duže istrage o zloupotrebi podataka svojih korisnika, saopštenje ministarstva pravde od utorka pokazuje da su pravne poteškoće za društvene mreže tek počele, konstatuje portal Politiko (Politico).
Kritičari su ranije izražavali zabrinutost zbog monopola Gugla koji se preko rezultata pretraživanja takmiči s konkurentima, o Fejsbukovoj i Guglovoj moći na tržištima oglašavanja i po pitanju Amazona koji daje prednost vlastitim proizvodima u odnosu na proizvode drugih prodavača.
Zastupnici iz obje partije već su osudili predloženu nagodbu Savezne trgovinske komisije s Fejsbukom, čiji godišnji prihod, kako su primijetili u svojim kritikama, premašuje cifru od pet milijardi dolara.
Vrijednost Fejsbukovih dionica je porasla nakon što su vijesti o predloženoj kazni procurile ranije ovog mjeseca – ali su se oni blago povukli u trgovanju nakon radnog vremena u utorak poslije objavljivanja vijesti o istrazi ministarstva pravde, ukazuje Politiko.
“Zapanjujuća arogancija”
Istraga ministarstva pravde je najavljena u trenutku kada zastupnici – među kojima su i demokratski kandidati za predsjednika, kao što je Elizabet Voren (Elizabeth Warren) – pozivaju da bi velike tehnološke kompanije trebalo više provjeriti, piše britanski Gardijan (The Guardian).
Prošle sedmice su Fejsbuk, Gugl i Amazon već ispitivani pred Pododborom za antimonopolsko, tržišno i upravno zakonodavstvo Predstavničkog doma oko njihovog tržišta, uključujući digitalno oglašavanje i trgovinu na internetu.
Zastupnici su ispitivali Amazon oko naknada koje se naplaćuju prodavcima, kao trećoj strani, odnosno da li time prave monopol. Oni su takođe ispitivali rukovodioce Fejsbuka oko planova da pokrene globalnu kripto valutu, zvanu Libra. Na saslušanju, senator Šerod Braun (Sherrod Brown) iz Ohaja izjavio je da je Fejsbuk pokazao “zapanjujuću aroganciju” u pokušaju da pokrene digitalni finansijski servis nakon niza velikih skandala oko privatnosti.
“Fejsbuk je opasan”, rekao je Braun, uporedivši tu kompaniju s mališanom koji se igra sa šibicama. “Da li stvarno mislite da bi ljudi trebalo da vam povjere svoje bankovne račune i novac?”
Više dim nego vatra
Koliko treba vjerovati da tehnološke kompanije rade ono što je ispravno? Očigledno ne mnogo ako ste zastupnik Dejvid Sisilajn (David Cicilline), demokrata koji predsjedava kongresnim Pododborom za antimonopolsko zakonodavstvo, koji je nedavno održao saslušanje o tržišnoj moći internetskih platformi, navodi se u komentaru koji je objavio američki politički portal Hil (The Hill).
Na saslušanju su korporativni rukovodioci iz Gugla, Fejsbuka, Amazona i Epla odgovarali na pitanja o njihovim dominantnim pozicijama na tržištu, monopolskoj snazi i navodno štetnoj poslovnoj praksi koja utiče na potrošače, konkurente i mala preduzeća.
Njihovi odgovori na ključna pitanja komisije, prema pisanju kolumniste Adonisa Hofmana(Hoffman), bili su u suprotnosti s uglednim izvještajima o agresivnim i čak grabežljivim poslovnim praksama. Neki od dobro uvježbanih odgovora bili su očigledno dvosmisleni i teški, konstatuje kolumnista dodajući kako je na saslušanju u jednom trenutku otkrio “očigledan nedostatak kredibiliteta”.
Na primjer, na pitanje zastupnika Džo Negjuza (Joe Neguse) o monopolu, predstavnik Fejsbuka Met Peroult (Matta Peraulta) je teško priznao da njegova kompanija posjeduje četiri od prvih šest društvenih medijskih platformi – Fejsbuk, Vatsap (WhatsApp), Fejsbuk Mesnidžer (Facebook Messenger) i Instagram. Adam Koen iz Gugla jedva je mogao da odgovori na pitanje o svom vodećem konkurentu u pretraživanju. A Nejt Saton (Nate Sutton) iz Amazona se borio da identifikuje jednako konkurentnu onlajn platformu na kojoj bi trgovci mogli efektivno prodavati svoje proizvode.
Prema nekoliko vrhunskih analitičara sa Volstrita, antimonopolska zabrinutost koja okružuje Gugl, Amazon, Fejsbuk i Epl je privremena, pretjerana i više je dim nego vatra. Ironično je što se one sve više rastu i čije dionice su od velike vrijednosti. No, čak i dok vrijednost njihovih dionica raste, imidž im je u opadanju, a mnogo više od novca potrebno je za povrat kredibiliteta, napisao je Hofman.
TEHNOLOGIJA
Univerzitetu u Banjaluci predata projektna dokumentacija za izgradnju Naučno-tehnološkog parka
Projekat koji je najavljen još sredinom prošle godine i čija je gradnja bila najavljena za proljeće ove, konačno je počeo i da se realizuje, istina sa procjenom troškova koji su od juna 2023. godine malo i porasli. Naime, juče je, kako prenosi RTRS, predstavnicima Univerziteta u Banjaluci i Ministarstva za naučno-tehnološki razvoj i visoko obrazovanje predata projektna dokumentacija za izgradnju i opremanje Naučno-tehnološkog parka Republike Srpske koji će biti izgrađen u kampusu Univerziteta u Banjaluci.
Kako je u julu 2023. saopšteno, izgradnja ovog objekta bi trebalo da košta više od 10 mil EUR, potom je u septembru iste godine okvirna vrijednost procijenjena na 15 mil EUR, a juče je, sudeći po ovoj vijesti RTRS-a, rečeno da je ukupna vrijednost investicije oko 19 mil EUR.
Podsjećamo, rektor Univerziteta u Banjaluci prof. dr Radoslav Gajanin i ministar za naučno-tehnološki razvoj Republike Srpske Željko Budimir prošle godine su, 13. septembra, potpisali ugovor o osnivanju Naučno-tehnološkog parka (NTP) Republike Srpske. Kako je tada navedeno, riječ je o prvom naučno-tehnološkom parku u Republici Srpskoj, čiji su osnivači Vlada RS i Univerzitet u Banjaluci, a za njegovog direktora imenovan je Nikola Dragović.
Vlada Republike Srpske, kako je tada saopšteno, obezbijedila je sredstva za prvi period rada, a za početak, kancelarije NTP-a biće u novom objektu Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta i Šumarskog fakulteta, u krugu Univerzitetskog grada. Inače, lokacija je u neposrednoj blizini budućeg objekta NTP, za koji je izrada projektno-tehničke dokumentacije tada bila u toku. Tada je i rečeno da se na proljeće 2024. godine planira polaganje kamena temeljca za izgradnju ovog objekta ukupne površine 7,5 hiljada kvadratnih metara, sa planiranim rokom od 24 mjeseca, a tada je procijenjeno da će okvirna vrijednost objekta, sa neophodnom opremom i laboratorijom, iznositi 15 mil EUR.
eKapija je ranije pisala da je Saudijski fond za razvoj odobrio sredstva za dva projekta u Srpskoj – jedan je izgradnja Studentskog centra u Foči, a drugi izgradnja Naučno-tehnološkog parka u Banjaluci.
Što se tiče projektne dokumentacije koja je juče predata predstavnicima Univerziteta i Ministarstva za naučno-tehnološki razvoj, ona je, kako je prenio RTRS, finansirana kroz Italijanski fond za inovativne projekte, preko Razvojne banke Savjeta Evrope.
Inače, nadležni kažu da će budući Naučno-tehnološki park biti centralno mjesto gdje se rađaju inovativne ideje i tehnološki napredak Srpske.
– Siguran sam da će izgradnjom NTP imati ogromnu korist prije svega UNIBL i studenti UNIBL, odnosno naši nastavnici i saradnici kroz angažman u kompanijama koje budu smještene u NTP – istakao je Radoslav Gajanin, rektor Univerziteta u Banjaluci, prenosi RTRS.
Nikola Dragović, direktor Naučno-tehnološkog parka Republike Srpske, najavio je, kako navodi RTRS, još neke novine.
– Јedan od prvih programa koji će NTP uskoro početi sprovoditi jeste program kampa za koji intenzivno traje kampanja jedinstveni startap program za mlade od 18 do 35 godina – rekao je Dragović.
Vlada Srpske je prošle godine usvojila informaciju o osnivanju prvog NTP u Srpskoj čiji je cilj ubrzan tehnološki razvoj.
– Za razvoj preduzetništva i inovativnosti kod mladih ljudi, to je cilj ovog projekta – poručio je Zoran Bjelajac, pomoćnik ministra za naučnotehnološki razvoj i visoko obrazovanje Republike Srpske.
Kompanija Ananas stigla je i na bosanskohercegovačko tržište sa svojom online prodajnom platformom.
– Proteklih mjeseci smo dokazali da živimo svoju priču, teško a jako! Danas smo završili vrlo važan korak i otvorili dva nova tržišta! Ananas sada posluje i u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini – objavio je Ananas E-commerce na svom LinkedIn profilu.
„Regionalni Amazon“, kako su ga mediji prozvali, sjedište je najprije osnovao u Sarajevu, gdje je registrovana firma Ananas doo, a 7. juna je osnovana i podružnica u Banjaluci, sa sjedištem u Bulevaru Stepe Stepanovića br. 171 E.
Direktor preduzeća, ujedno i banjalučke podružnice, jeste Erol Ferović.
Direktni osnivač sarajevskog društva je Ananas E-Commerce Beograd. Vlasnik platforme Ananas je Delta holding, a kako je ranije saopšteno iz kompanije, platforma je u prošloj godini otvorila svoje kancelarije i u Sjevernoj Makedoniji.
Ananas je, inače, u prošloj godini zabilježio izuzetno veliki rast, potvrđujući da bude regionalni lider u domenu online trgovine. Na 94% poštanskih brojeva isporučeno je dva ili više Ananas paketa, a broj partnera porastao je više od tri i po puta u odnosu na 2022. godinu.
– Cilj je da u 2024. godini broj trgovaca poraste na preko 2.000, i da ukupan promet preko sajta bude preko 70 mil EUR – saopšteno je na konferenciji u januaru.
Nakon što je portal Capital otkrio da je Vlada Republike Srpske sa kineskom kompanijom ELINC u tajnosti potpisala 57 mil KM vrijedan ugovor za nabavku softvera za digitalnu zaštitu, stigla je i potvrda iz Agencije za informaciono-komunikacione tehnologije Republike Srpske.
Oni su naveli da su u proteklih godinu dana izvršili detaljnu analizu stanja informacione bezbjednosti u javnoj upravi i kritičnim infrastrukturama, izradili smjernice razvoja informacione bezbjednosti i izvršili projektovanje novog nacionalnog sistema zaštite.
Navode da on po obimu, resursima i složenosti predstavlja najveći IKT projekat u Srpskoj.
– Projekat je samoodrživ i ima za cilj punu zaštitu sajber prostora Republike Srpske – istakli su iz Agencije.
U skladu sa predviđenom dinamikom, iz Agencije su naglasili da se do kraja avgusta očekuje početak implementacije projekta.
– Implementacija je predviđena u dvije paralelne faze. Omogućava potpunu integraciju državnih organa, akademskog i privatnog sektora u upravljanju incidentima. Funkcije zaštite u odnosu na korisnike se ogledaju u zaštiti tri grupe korisnika: javne uprave i kritičnih infrastruktura, zaštiti djece i zaštiti mikro, malih i srednjih preduzeća – istaknuto je u saopštenju.
Iz Agencije su istakli da će sistem štititi javnu upravu i kritične infrastrukture koje čini 780 institucija republičkog nivoa.
– Za partnera je, u skladu sa smjernicama Vlade za upravljanje krizom lanaca snabdijevanja i politički motivisanih ne-UN sankcija, izabrana kompanija ELINC, specijalizovani proizvođač opreme iz domena nacionalnih sistema informacione bezbjednosti – navedeno je u saopštenju.
Capital podsjeća da je ugovor sa Kinezima potpisan početkom juna ove godine, a nakon toga je na njega stavljena oznaka tajnosti, da bi se od javnosti sakrilo još jedno trošenje desetina miliona maraka na softver, kao i njegova namjena.
Planirano je da se ovaj softver implementira u sve institucije u Srpskoj na rok od deset godina, a ELINC je, kako piše Capital, posao dobio na osnovu prethodnog dogovora iza zatvorenih vrata, bez tendera.
Čapljinski preduzetnici traže coworking prostor po uzoru na Trebinje i Mostar
Grad Mostar od prodaje vinjeta zaradio 1.5 milijuna KM
Bitcoin skočio na 90.000 dolara po prvi put u povijesti
-
NEKRETNINE8 meseci prijePočela izgradnja novog stambenog objekta „Bregovi“ u Trebinju
-
TELEKOMUNIKACIJE1 godina prijeNovi pad dionica Mtela, vrijednost kompanije dugo nije bila niža
-
NOVOSTI3 meseca prijeUčesnici Visa olimpijskog triatlona prikupili 26.500 KM za Specijalnu Olimpijadu u Bosni i Hercegovini
-
FINANSIJE11 meseci prijeVlada RS donijela odluku: Minimalac će biti 900 KM
-
INVESTICIJE1 godina prijeCastellina Srpska preuzela 29,9 posto akcija Napretka
-
NOVOSTI1 godina prijePrag za PDV se diže na 100.000 KM, neophodan zahtjev za izlazak iz sistema
-
POLJOPRIVREDA1 godina prijeProizvođači digli ruke, mnogi zbog malina i na sudu
-
FINANSIJE11 meseci prijeMtel izašao iz vlasništva svoje firme u BiH, sprema se ulazak Britanaca