INVESTICIJE
Mogu li SAD da zaustave ‘Sjeverni tok 2’?
Američki predsjednik Donald Tramp (Trump) dolazi u Evropu krajem avgusta u nastojanju da ostvari cilj koji nisu ostvarili njegovi prethodnici Džon Kenedi (John F. Kennedy) i Ronald Regan (Reagan) – da onemogući gradnju cjevovoda za izvoz ruskih energenata.
Trampova administracija i Kongres SAD pokušavaju da blokiraju završetak gasovoda „Sjeverni tok 2“, koji košta 9,5 milijardi evra jer strahuju da bi to učinilo saveznike u NATO-u i druge evropske države još zavisnijim od ruske energije.
To bi istovremeno naštetilo Ukrajini zato što bi ostala bez prihoda od tranzitnih taksi jer Moskva najveći dio gasa izvozi preko njene teritorije – 50 odsto nakon otvaranja gasovoda „Sjeverni tok“ 2011. godine, prije toga čak 80 procenata.
Ruski gas, evropska sigurnost i američke prijetnje
Računa se da bi „Sjeverni tok 2“ sa kapacitetom od 55 milijardi kubnih metara gasa, sveo na minimum potrebu Rusije da preko Ukrajine šalje gas u Evropu. U međuvremenu, Gasprom u posljednje tri godine ne izvozi gas u Ukrajinu zbog spora oko dugova, a najavio je da od januara sljedeće godine neće obnavljati ugovor o isporukama.
Cjevovod dužine 1.220 kilometara – koji bi se protezao od ruske lenjingradske oblasti preko Baltičkog mora do Lubmina na sjeveru Njemačke – udvostručio bi njemački uvoz ruskog gasa.
„To zaista čini Nemačku taocem Rusije“, kazao je Tramp 12. juna tokom susreta u Vašingtonu sa poljskim predsednikom Andžejom Dudom, takođe žestokim protivnikom ovog projekta.
Tramp razmatra uvođenje sankcija zbog ‘Sjevernog toka 2’
Koristeći svoj politički i ekonomski uticaj kod evropskih saveznika, SAD su u više navrata nastojale da u prošlosti zaustave energetske projekte Kremlja – kao što je naftovod „Družba“ (Prijateljstvo) tokom 1960-ih i gasovod „Bratstvo“ u 1980-im.
‘Voz je otišao’
Međutim, ti pokušaji ne samo da su propali, već su izazvali i negativnu reakciju evropskih lidera koji su optužili SAD za miješanje u njihove unutrašnje stvari. Pojedini analitičari smatraju da će i ovi napori Vašingtona doživjeti neuspjeh.
Radi se o evropskom suverenitetu što u Vašingtonu ne shvataju,” kaže Džozef (Josef) Braml, šef njemačkog Instituta za spoljnu politiku u Berlinu (Deutsche Gesellschaft fur Auswartige Politik). „Završetak ’Sjevernog toka 2‘ može biti odložen i da poskupi, ali ne i da se zaustavi. Voz je otišao,“ ističe Braml.
Infografika – ‘Severni tok 2’: Gasovod iz pakla?
Tramp će posjetiti Poljsku od 31. avgusta do 2. septembra. Nakon toga odlazi u Dansku, čija vlada još nije odobrila Rusiji gradnju gasovoda ispod njenog dijela Baltičkog mora.
Moskva se nada da završi ovaj projekat do kraja godine, ali ostvarenje tog cilja zavisi od Danske kao i uticaja eventualnih američkih sankcija.
Danska Agencija za energiju razmatra dvije predložene rute gasovoda kroz svoju ekskluzivnu ekonomsku zonu, uključujući i uticaj na životnu sredinu i bezbijednost.
‘Završeno 70 odsto radova’
„Trenutno nije moguće reći koliko će trajati ovaj proces“, navodi se u saopštenju ovog tijela Radiju Slobodna Evropa (RSE) od 8. avgusta. Prethodno je portparol za „Sjeverni tok 2“ Jens Miler kazao za RSE da je završeno 70 odsto projekta.
Zbog toga Kongres SAD nastoji da reaguje što prije.
Komitet usvojio nacrt zakona za sankcije zbog ‘Sjevernog toka dva’
Komitet Senata za spoljne poslove je 31. jula usvojio prijedlog zakona o sankcijama vlasnicima brodova angažovanih u postavljanju cijevi u Baltičkom moru. Senat može da se sastane u plenumu u septembru nakon letnje pauze.
Republikanski senatori su prethodno u junu usvojili zakonski akt o sankcijama na investicije, robu i usluge koje olakšavaju razvoj ruskih energetskih projekata kao što je „Sjeverni tok 2“.
Tramp je preporučio Njemačkoj da kupuje američki tečni gas (LNG) iz škriljaca umjesto ruskog. „Imamo nešto mnogo bolje. Imamo sjajan LNG,“ kazao je Tramp 12. juna prije nego što je saopštio da će Poljska kupiti dodatne količine američkog gasa u vrijednosti od osam milijardi dolara.
Da li je američki gas skuplji?
Iako su troškovi transporta američkog LNG viši nego ruskog prirodnog gasa kroz cjevovod, to ne znači da će evropski potrošači platiti više za energent koji preporučuje Tramp, kaže za RSE Nikos Cafos, analitičar Centra za strateške i međunarodne studije u Vašingtonu.
U Berlinu odgovaraju da je američki gas skuplji.
Merkel: Nećemo postati zavisni od ruskog gasa
„Ruski gas smo uvozili u vreme Hladnog rata, a SAD proizvode tečni gas u posljednjih nekoliko godina. Je li taj gas isplativ“, upitala je Merkelova tokom Konferencije o bezbijednosti u Minhenu početkom ove godine.
Kako piše londonski „Ikonomist“ (The Economist), cijena američkog gasa je minimalno 6-7 dolara po milionu takozvanih britanskih termalnih jedinica (mBTU), kako bi se pokrili troškovi hlađenja, prevoza i potom vraćanja u normalno stanje, dok ruski gas koji se transportuje tradicionalnim cjevovodima košta 5 dolara, što znači da je jeftiniji oko 30 odsto.
Naime, da bi se gas mogao prevoziti tankerima, mora se ohladiti na minus 163 stepena Celzijusa čime se pretvara u tečno stanje, odnosno kondenzuje i njegova količina smanjuje za 600 puta. Da bi se vratio u prvobitno stanje iz tankera se prebacuje u specijalizovane terminale.
Zbog toga je Evropa u 2017. uvezla osam puta više gasa koji se doprema na tradicionalni način nego u tečnom stanju, saopštio je biro američke administracije za energiju.
Evropske kompanije ne odustaju
U međuvremenu, nema naznaka da evropske kompanije odustaju od „Sjevernog toka 2“. Njemački „Uniper“ i „BASF Vinteršal“, anglo-holandski „Šel“, austrijski „OMV“ i francuski „Enži“ obezbeđuju 50 odsto finansija za ovaj projekat, a drugu polovinu ruski Gasprom.
Za sada se nije povukao nijedan operator brodova koji polažu cijevi, izjavio je Miler.
„Više od hiljadu kompanija iz 25 zemalja učestvuje u gradnji gasovoda i u potpunosti su posvećene tome da bude završen,“ dodaje Miler.
SAD obećao Ukrajini borbu protiv plinovoda
Moskva je nezadovoljna zbog otpora „Sjevernom toku 2“. Igor Sečin, prvi čovjek državnog naftnog giganta „Rosnjeft“ i blizak saradnik ruskog predsednika Vladimira Putina, optužio je u junu SAD da nametanjem sankcija velikim izvoznicima energije – kao što su Rusija i Iran – žele da stvore prostor za izvoz svog gasa i nafte, čija proizvodnja raste.
No, iako je nakon Trampovog susreta sa predsednikom Evropske komisije Žan Klod Junkerom u julu prošle godine povećan izvoz američkog gasa na stari kontinent za 272 odsto, to je tek 7,9 milijardi kubnih metara naspram 363 milijardi koliko je EU uvezla 2018. godine: od toga 43 procenta iz Rusije, 33 iz Norveške, 9 iz Alžira, oko 5 odsto iz Katara, dok je učešće ostalih zemalja neznatno.
I kada je riječ o tečnom gasu, EU ubjedljivo najviše uvozi iz Katara – 41 odsto, zatim Alžira, dok su SAD na trećem mjestu sa oko 12 procenata.
Neuspeh Kenedija i Regana
Početkom 1960-ih tadašnji američki predsednik Kenedi pokušao je da zaustavi sovjetski naftovod „Družba“, koji je išao od Tatarstana ka Evropi, pritiskajući Zapadnu Njemačku da otkaže ugovor sa Moskvom o gradnji čeličnih cijevi.
Kritičari ovakve politike su isticali da su američke sankcije doprinijele da Sovjetski Savez, koji je uspio da završi ovaj naftovod, postane samodovoljan u proizvodnji cjevovoda, čime je nanijeta šteta zapadnim proizvođačima.
Dve decenije kasnije, Regan je primenio sličnu taktiku u pokušaju da blokira četiri hiljade kilometara dug gasovod „Bratstvo“ od Urengoja u Sibiru ka Zapadnoj Evropi.
‘Molekuli slobode’ u američkom gasu
Regan je u decembru 1981. zabranio američkim kompanijama da prodaju robu i tehnologije Sovjetskom Savezu za ovaj projekat. Kao i Tramp sada, i on je ponudio Evropi američku energiju, uključujući ugalj. Sljedeće, 1982. godine, proširio je embargo na evropske podružnice kompanija kao i na opremu proizvedenu u Evropi po američkim licencama, poput kompresora.
Regan je uveo ove sankcije nakon što je Poljska proglasila ratno stanje 1981. Po njegovim rečima, komunistička vlast u Varšavi je to učinila uz podršku Moskve. Članovi Reganove administracije su ukazivali da je jedan od njegovih motiva za embargo ograničavanje resursa za finansiranje sovjetske armije.
Američke sankcije podijelile zapadne saveznike
Džordž Bol (George Ball), visoki zvaničnik američkog Stejt departmenta u Kenedijevoj administraciji a potom Lindona Džonsona (Lyndon Johnson) – obojica demokrata – istakao je prije više od tri decenije da je Reganova politika, zapravo, poslužila interesima Moskve da poseje podjele unutar zapadne alijanse.
„Frenetični napori Reganove administracije da opstruišu gradnju sovjetsko-evropskog gasovoda obeleženi su hipokrizijom, samoobmanama i zaprepašćujućem nepoznavanju prošlosti“, napisao je Bol u „Njujork tajmsu“ 1982.
„Ma koliko pritiskali naše prijatelje, nećemo biti ništa efikasniji u zaustavljanju sovjetskog gasovoda nego što je Kenedijeva administracija bila u stanju da blokira naftovod ‘Družba’“, upozorio je tada Bol.
On je isticao da pretpostavka da bi Kremlj smanjio svoj vojni budžet za svaki dolar koji izgubi u spoljnoj trgovini, jednostavno zanemaruje činjenicu kako Sovjetski Savez funkcioniše: „Za razliku od lidera demokratskih zemalja, vladari Kremlja uglavnom ignorišu javno mnjenje prilikom raspodjele resursa“, ukazivao je ovaj američki diplomata.
„Ma koliko pritiskali naše prijatelje, nećemo biti ništa efikasniji u zaustavljanju sovjetskog gasovoda nego što je Kenedijeva administracija bila u stanju da blokira naftovod ‘Družba’,“ upozorio je tada Bol.
Tramp i članovi Kongresa sugerišu da je lišavanje Rusije prihoda koji može da iskoristi za finansiranje vojske – jedan od razloga za blokadu „Sjevernog toka 2.“
„Mi štitimo Njemačku od Rusije, a Rusija dobija milijarde dolara od Njemačke“, kazao je Tramp u junu.
Da li ‘Sjeverni tok 2’ ugrožava evropsku bezbijednost?
U međuvremenu, ne slažu se svi sa stavom da „Sjeverni tok 2“ ugrožava evropsku energetsku sigurnost.
Evropsko tržište gasa se prilično promijenilo u posljednjoj deceniji sa povećanjem udjela tečnog gasa, zatim novim cjevovodima koji grade druge zemlje, te boljom energetskom povezanošću između evropskih zemalja.
Trans-jadranski gasovod (TAP) će od sledeće godine po prvi put omogućiti dopremanje gasa iz azerbejdžanskog dela Kaspijskog mora u Evropu. Njegov početni kapacitet je 10 milijardi kubnih metara, ali se može udvostručiti.
Otkrićem velikih gasnih polja u blizini obala Egipta, Kipra, Izraela, te u Crnom moru nedaleko od Rumunije – potencijalno se povećava broj evropskih dobavljača narednih godina.
Tilerson: Gasovod Sjeverni tok 2 podriva energetsku bezbijednost Evrope
„Proklamovani cilj sankcija da zaštiti Evropu od ruske ucjene energijom, počiva na zastarjelom poimanju tržišta energentima“, ističe Judžin Ramer (Eugene Rumer), direktor programa za Rusiju i Evroaziju u Karnegijevoj fondaciji za međunarodni mir.
„Zahvaljujući ovim novim otkrićima, revoluciji gasa iz škriljaca u SAD i gradnji LNG terminala, više dobavljača će se nadmetati za udeo na rastućem evropskom tržištu“, dodaje Ramer.
Ruski udio će opadati
Međunarodna agencija za energiju (IEA) predviđa da će ruski udio u snabdevanju Starog kontinenta ostati na istom nivou u narednih šest godina nakon rekordnih 200 milijardi kubika iz 2018. godine. Rusko učešće u sveukupnoj evropskoj potrošnji gasa će se postepeno smanjivati sa 37 procenata na između 33 i 36 odsto do 2024. godine, procjenjuje IEA.
Vučić: Stav Merkel o gasovodu Severni tok 2 dobar i za gradnju Turskog toka
Nikos Cafos kaže da oni koji brinu o uticaju „Severnog toka 2“, treba da se osvrnu na učinak njegovog prethodnika „Severni tok“, koji nije toliko ugrozio evropsku energetsku bezbijednost, koliko je preusmjerio snabdevanje starog kontinenta ruskim gasom.
Mada je nakon otvaranja „Sjevernog toka“ smanjena količina gasa koju Rusija šalje preko ukrajinskog tranzitnog koridora, to je istovremeno omogućilo Kijevu da pronađe druge izvore snabdevanja, prije svega od zapadnih susjeda.
„Treba sve ovo da posmatrate kao dinamičan sistem. Mreža za transport gasa može vremenom da se podešava. Stoga je ova zabrinutost ponekad preterana“, kazao je Cafos.
Izvor: slobodnaevropa.org
NOVOSTI
Trebinje 2050 – Raspisan konkurs za idejno rješenje futurističke vizije i razvoja grada na Trebišnjici
Grad Trebinje je raspisao međunarodni konkurs za izradu idejnog rješenja projekta „Trebinje 2050“.
Kako se navodi u dokumentaciji cilj konkursa jeste prikupljanje i izbor najboljeg i najkvalitetnijeg idejnog rješenja za povezivanje starog gradskog jezgra sa „Novo Trebinje“, Kongresnim centrom i planiranim aerodromom Trebinje.
– Drugi cilj nabavke je dodjela ugovora o javnoj nabavci usluga za izradu projekta „Trebinje 2050“. Iz odabranog idejnog rješenja će proizići jasan predmet nabavke usluga čije ugovaranje će biti predmet pregovaračkog postupka u skladu sa članom 23. stav a) ZJN koji slijedi nakon provedenog konkursa za izradu idejnog rješenja s ciljem dodjele ugovora za izradu projekta „Trebinje 2050“ – pojašnjeno je.
Rok za prijem radova je 14. avgust do 12 časova, a procjenjena vrijednost nabavke iznosi 38.641 KM bez PDV-a, odnosno 45.209 KM sa PDV-om
Za izbor najboljeg idejnog rješenja imenovaće se konkursna komisija koja će završiti s radom u roku od 15 dana od posljednjeg dana predviđenog za predaju konkursnih radova, dodaje se.
Kandidati za izradu idejnog rješenja projektnog prijedloga „Trebinje 2050“ treba da uključe slijedeće elemente:
1. Razvoj strateških planova za Trebinje: Povezivanje starog gradskog jezgra sa „Novim Trebinjem“, Kongresnim centrom i planiranim aerodromom Trebinje.
2. Kreacija scenarija 3D projekcija: Razvoj detaljnih scenarija 3D projekcija za svaki od tri definisana vremenska
segmenta, omogućavajući vizualizaciju planiranih ciljeva i razvoja grada.
3. Kreacija scenarija promotivnih filmova: Kreacija scenarija promotivnih filmova, svaki fokusiran na određeni vremenski segment, kako bi se informisala i motivisala lokalna zajednica.
4. Izrada nacrta (drafta) knjige, informativne verzije i promotivne verzije „Trebinje 2050“ plana: Proizvodnja tvrdih knjiga punih verzija plana (500 primjeraka).
5. Kreacija nacrta (drafta) informativnih verzija (2.000 primjeraka) za širu distribuciju.
6. Razvoj nacrta (drafta) promotivnih verzija (5.000 primjeraka) za podsticanje interesa i učešća građana.
7. Kreacija mok-upa futurističkog „Trebinja 2050“: Razvoj nacrta makete vizuelnog prikaza futurističkog izgleda „Trebinja 2050“, pružajući inspiraciju i viziju budućnosti.
8. Razvoj „Trebinje 2050“ veb stranice: Kreacija sadržaja informativne i interaktivne veb stranice koja će služiti kao
središnje mjesto za informacije, učešće građana i praćenje napretka.
9. Postavljanje informacionog pulta za „Trebinje 2050“: Detaljan opis fizičkog informativnog pulta u gradu kako bi građani imali pristup informacijama o planu, mogli postavljati pitanja i dijeliti svoje ideje.
– Ovaj sveobuhvatan projekat treba da kombinuje različite strategije i alatke kako bi se obezbijedila sveobuhvatna implementacija Trebinje 2050 plana, stvarajući održiv i prosperitetan grad za sve svoje građane – navodi se u opisu projekta.
Kina je izuzetno važan strateški partner i veliki prijatelj naše zemlje, što pokazuje i time da je ukupna vrijednost njihovih projekata u BiH već premašila dvije milijarde evra. Mi smo malo tržište koje u značajnijoj mjeri ne može uticati na globalna ekonomska kretanja, ali prostora za produbljivanje saradnje sa jednom od najmoćnijih država današnjice itekako ima, posebno uzimajući u obzir izuzetan geografski položaj naše zemlje koji omogućava kineskoj privredi pristup evropskom tržištu, rekao je u intervjuu za portal CAPITAL ambasador BiH u Kini Siniša Berjan.
Po vrijednosti investicija iz Kine, kaže Berjan, naša zemlja je na četvrtom mjestu u Centralnoj i Istočnoj Evropi, odmah poslije Srbije, Mađarske i Rumunije.
BERJAN: Kineski investitori iskazuju značajan interes za nekoliko ključnih sektora u BiH, prepoznajući izuzetne mogućnosti za razvoj i saradnju. Najveću pažnju posvećuju infrastrukturnim projektima, od izgradnje autoputeva i mostova do željezničkih pruga. Energetski sektor je vrlo atraktivan, s posebnim fokusom na projekte izgradnje hidroelektrana, termoelektrana i obnovljivih izvora energije. Rudarstvo i metalurgija su među ključnim oblastima interesa zahvaljujući bogatstvu prirodnih resursa koje BiH posjeduje. Osim toga, kineski investitori istražuju mogućnosti u sektorima poljoprivrede, turizma, zdravstva i informacionih tehnologija.
CAPITAL: Kako onda komentariše optužbe EU koje se odnose na maligni kineski uticaj, zatim na njihovo zanemarivanje ekoloških standarda, netransparentnosti u radu, te stav da Kina koristi ovaj region samo da bi ušla na tržište EU?
BERJAN: Kineske investicije donose značajne ekonomske benefite BiH, uključujući razvoj infrastrukture i otvaranje novih radnih mjesta. Naša zemlja se trudi da osigura da svi projekti budu u skladu sa ekološkim standardima i principima transparentnosti. Saradnja za Kinom nije usmjerena protiv bilo koje treće strane, već je motivisana našim potrebama za ekonomskim razvojem i prosperitetom. BiH ostaje posvećena uravnoteženim međunarodnim odnosima i vjerujemo da je moguće ostvariti saradnju koja donosi korist svim uključenim stranama.
Tajni ugovori sa Kinom
CAPITAL: Zbog čega su ugovori sa Kinezima tajni?
BERJAN: Ugovori sa kineskim kompanijama često sadrže komercijalno osjetljive informacije koje nisu javno dostupne radi zaštite interesa svih strana. Tajnost ugovora i poslovna povjerljivost nisu specifični samo za kineske investitore, već je uobičajena praksa u poslovnim odnosima širom svijeta kako bi se zaštitili konkurentski podaci i osigurala povjerljivost poslovnih planova. Transparentnost se osigurava kroz zakonske procedure, mehanizme nadzora nad realizacijom projekata i periodično izvještavanje relevantnih institucija, koji osiguravaju da su ovi ugovori u skladu sa interesima javnosti.
CAPITAL: Da li ste upoznati sa ugovorom koji je Vlada RS početkom juna sklopila sa kompanijom ELNIC za nabavku zaštitnog softvera?
BERJAN: Nisu mi poznati detalji ali svakako da jedan takav sporazum naglašava našu posvećenost poboljšanju mjera sajber bezbjednosti. Iako određeni aspekti takvih sporazuma mogu zahtijevati povjerljivost, zaštita naše digitalne infrastrukture ostaje prioritet.
FOTO: Ustupljena fotografija
CAPITAL: Da li ste upoznati sa konkretnim ugovorima sa Kinezima, poput HE Dabar, auto-puteva i drugim?
BERJAN: Da, Ambasada BiH u Kini je upoznata sa osnovnim karakteristikama ugovora i aktivno prati realizaciju važnih projekata. Posjedujemo osnovne, javno dostupne informacije o investitorima, vrijednostima i ciljevima ugovora. Projekat HE Dabar, koji uključuje izgradnju hidroelektrane na rijeci Trebišnjici, je u fazi implementacije i očekuje se da će značajno doprinijeti energetskoj sigurnosti regije. Takođe, kineske kompanije su uključene u izgradnju autoputeva, što je ključni segment infrastrukturnog razvoja zemlje. Ovi projekti su od strateškog značaja za ekonomski razvoj BiH, a saradnja s kineskim kompanijama omogućava transfer tehnologije, stvaranje novih radnih mjesta i poboljšanje ukupne infrastrukture u zemlji.
CAPITAL: Prema našim informacijama, kineska kompanija Norinco planira da preko mađarskog ogranka kupi 80 odsto udjela u stolačkoj Aurori i preuzimanje koncesije na 30 godina. Da li ste upoznati sa ovim informacijama i znate li više detalja o njihovim planovima u BiH?
BERJAN: U ovom trenutku nemamo detaljnije informacije o planovima kineske kompanije Norinco u BiH ali očekujemo da će dodatne informacije o njihovim planovima biti dostupne uskoro, nakon finalizacije pregovora.
Komunikaacija kroz više kanala
CAPITAL: Da li su vam poznati detalji ulaganja u Željeznice RS koje je potpisao ministar Nedeljko Čubrilović?
BERJAN: Kineska kompanija je izrazila interes za modernizaciju i unapređenje željezničke infrastrukture u Republici Srpskoj, što uključuje rekonstrukciju postojećih pruga, eventualnu nabavku novih voznih sredstava i uvođenje naprednih tehnologija za upravljanje željezničkim saobraćajem. Ova ulaganja će doprinijeti boljem povezivanju regija unutar BiH, kao i poboljšanju međunarodnih transportnih veza.
CAPITAL: Kako se odvija komunikacija sa kineskim kompanijama zainteresovanim za BiH?
BERJAN: Komunikacija se odvija se na više nivoa i putem različitih kanala. Ambasada BiH u Kini organizuje poslovne seminare i sastanke na kojima se predstavljaju komparativne prednosti investiranja u naše zemlje. Pruža se podrška kineskim kompanijama u identifikaciji poslovnih prilika, povezivanju sa lokalnim partnerima i razumijevanju regulativa i procedura u BiH.
Takođe, postoji saradnja sa kineskim privrednim komorama i trgovinskim organizacijama radi olakšavanja komunikacije i razmjene informacija. Ambasada aktivno učestvuje na raznim privrednim forumima i sajmovima u Kini, gdje promoviše investicione potencijale BiH i stupa u direktan kontakt s potencijalnim investitorima. Takođe, aktivno koristimo medije i promotivne kampanje. Ambasada pruža i konzularne usluge i podršku kineskim investitorima u vezi sa izdavanjem viza. Kroz ove aktivnosti, naša ambasada aktivno radi na izgradnji čvrstih poslovnih veza, olakšavanju investicionih procesa i osiguravanju uspješne saradnje između kineskih investitora i BiH.
CAPITAL: Da li se kompanije obraćaju Ambasadi BiH ili direktno vladama?
BERJAN: Kineske kompanije se često obraćaju Ambasadi BiH kao prvoj tački kontakta za informacije i podršku. Ambasada nerijetko igra ključnu ulogu u inicijalnim fazama pregovora i uspostavljanju kontakata sa relevantnim institucijama i kompanijama u BiH. Međutim, u zavisnosti od prirode projekta, kineske kompanije takođe direktno kontaktiraju vlade na državnom i entitetskom nivou, kao i lokalne vlasti, kako bi pregovarale o specifičnim uslovima i realizaciji projekata.
CAPITAL: Da li i kako komentarišu saradnju sa vlastima u BiH?
BERJAN: Kineske kompanije uglavnom pozitivno komentarišu saradnju sa vlastima u BiH. Posebno cijene otvorenost i spremnost na saradnju, kao i napore koji se ulažu u unapređenje poslovnog okruženja. Ističu da je komunikacija sa vlastima transparentna i efikasna, ali naglašavaju da postoji prostor za dalja poboljšanja, posebno u pogledu ubrzanja administrativnih procedura i smanjenja birokratskih prepreka. Kineski investitori ističu značaj BiH kao mosta za pristup drugim tržištima u regionu, što dodatno podstiče investicije.
FOTO: MIP BiH
Birokratija u BiH izazov i za Kinu
CAPITAL: Da li se žale na administraciju i birokratske barijere?
BERJAN: Povremeno registrujemo žalbe na kompleksne procedure koje usporavaju realizaciju projekata. Kineske kompanije ističu da su proceduralni zahtjevi i složenost birokratskih procesa ponekada izazov, ali cijene napore vlasti u BiH da riješe ove probleme. Vlada i relevantne institucije aktivno rade na pojednostavljenju procedura i poboljšanju poslovnog okruženja kako bi privukle još više investicija.
CAPITAL: Ima li novih projekata u najavi i šta najuspješnije realizovano?
BERJAN: Trenutno se pregovara o nekoliko novih infrastrukturnih i energetskih projekata, kao što su proširenje mreže autoputeva i modernizacija željezničke infrastrukture što će značajno unaprijediti transportnu mrežu i povezanost. Posebno interesantne su inicijative za ulaganja u zelenu energiju. Drugi značajni projekti uključuju i izgradnju bolnice u Doboju, kao i vjetroelektranu “Ivovik” sa investicijom od 130 miliona evra.
Većina kineskih projekata koji se trenutno realizuju u BiH uglavnom se odnose na energetski sektor i saobraćajnu infrastrukturu. Posebno bih ovom prilikom izdvojio izgradnju Termoelektrane Stanari vrijednosti preko 500 miliona evra, kao rezultat saradnje kineske kompanije “Dongfang Electric Corporation” i lokalnih partnera. To je prvi veliki infrastrukturni projekat, koji smo radili u saradnji sa Kinom, ali i prvi projekat, koji je iskoristio specijalni kredit u sklopu mehanizma saradnje Kine i zemalja Centralne i Istočne Evrope, a kojeg je dodijelila Kineska razvojna banka.
Mnogobrojne kineske kompanije su zainteresovane za saradnju. Treba istaći da Kina i BiH imaju potpisan „Sporazum o izbjegavanju dvostrukog oporezivanja“ kao i „Sporazum o zaštiti i promociji stranih investicija“ što uveliko olakšava rad zainteresovanih privrednih subjekata.
CAPITAL: Andrijana Pisarević
Njemački tehnološki gigant Bosh je napravio posao vrijedan milijarde evra – najveći, kako kaže, u istoriji kompanije.
Poslovodstvo u Gerlingenu kod Štutgarta je preciziralo da je riječ o klimatskoj i tehnologiji grijanja.
Grupa planira da od irske kompanije Johnsons Controls preuzme globalni biznis grijanja, ventilacije i erkondišn solucija za stambene i male poslovne zgrade.
Bosch istovremeno namjerava da kupi zajedničko preduzeće Johnsons Controlsa i japanskog industrijskog konglomerata Hitachi.
Akcionari i nadzorni odbor Boscha su odobrili transakciju i obavezujući sporazumi potpisani su u utorak.
Cijena je osam milijardi dolara, a posao će se završiti u roku od 12 mjeseci, ako regulatori daju zeleno svetlo.
Izvršni direktor Štefan Hartung je istakao da je transakcija najveća u istoriji kompanije.
Firme koje Bosch planira da kupi su prošle finansijske godine imale promet od oko četiri milijarde evra i širom svijeta oko 12.000 zaposlenih.
Kupovina obuhvata 16 fabrika i 12 razvojnih centara u više od 30 država. Bosch akvizicijom, naveo je, posebno jača svoju tržišnu poziciju u Sjedinjenim Državama i Aziji.
„Invictus Technology Group“ otpustio 110 radnika
Neočekivan obrt na tržištu rada: Broj nezaposlenih u BiH raste drugi mjesec zaredom
Četvrta stručna radionica o sajber bezbjednosti u Trebinju
-
NEKRETNINE6 meseci prijePočela izgradnja novog stambenog objekta „Bregovi“ u Trebinju
-
TELEKOMUNIKACIJE12 meseci prijeNovi pad dionica Mtela, vrijednost kompanije dugo nije bila niža
-
NOVOSTI1 mesec prijeUčesnici Visa olimpijskog triatlona prikupili 26.500 KM za Specijalnu Olimpijadu u Bosni i Hercegovini
-
FINANSIJE9 meseci prijeVlada RS donijela odluku: Minimalac će biti 900 KM
-
INVESTICIJE11 meseci prijeCastellina Srpska preuzela 29,9 posto akcija Napretka
-
NOVOSTI12 meseci prijePrag za PDV se diže na 100.000 KM, neophodan zahtjev za izlazak iz sistema
-
FINANSIJE9 meseci prijeMtel izašao iz vlasništva svoje firme u BiH, sprema se ulazak Britanaca
-
POLJOPRIVREDA11 meseci prijeProizvođači digli ruke, mnogi zbog malina i na sudu